Alles op tel
Yuna (11 jaar) moet alles ‘op tel’ doen. Niet van haar moeder of van haar juf maar van haar dwingende gedachten. Ze legt me uit dat het wel een ‘eerlijk nummer’ moet zijn zoals 2, 4 of 8. En het wordt steeds een hoger aantal keer, omdat ze de handelingen steeds vaker moet doen. Zo moet ze inmiddels 24 keer haar pennendop aandrukken en 28 keer het dopje van de tandpastatube aandraaien.
Ze weet dat de kinderen in haar klas naar haar kijken als ze haar pennendop 24 keer aandrukt of 4 keer op het knopje van haar mobieltje drukt. Ze is bang dat ze haar raar vinden. Maar de dwang om het te doen is toch groter.
Yuna geeft aan dat ze na het uitvoeren van de handeling kortdurend een ontspannen gevoel heeft. Helaas zijn er steeds meer keren nodig om dit gevoel te krijgen.
Thuis heeft ze ook allerlei dwanghandelingen en –gedachten. Haar kussen kan ze niet gewoon rechtleggen na een nacht slapen. Ze moet het nog acht keer doen. Yuna: “als ik het niet doe word ik misselijk of krijg ik buikpijn”. Zo checkt ze ook meerdere malen of het licht uit is.
Ze geeft aan dat haar moeder dit ook heeft. Als ze de deur uitgaan loopt haar moeder gestrest alle kamers af om zeker te zijn dat alles afgesloten is. Als ze het idee heeft een kamer vergeten te zijn, dan loopt ze ze allemaal opnieuw af.
Yuna vertelt dat ze zich kan herinneren dat ze dit gedrag niet had toen ze jonger was. Omdat ze op school steeds meer moeite kreeg om mee te komen, bouwden de spanningen op en gaven deze handelingen haar een gevoel van controle. Ze wil graag van mij leren hoe ze hiermee kan stoppen. Ze geeft aan er zelf weinig nadelen van te ondervinden. Ze weet dat het niet ‘normaal’ is en geeft toe dat het moe maakt.
Ik laat haar eerst meedenken wat normaal is. We maken een lijst van al haar dwanghandelingen en schrijven er naast wat de normale handeling zou zijn. Vervolgens laat ik haar ervaren wat het niet uitvoeren van de dwanghandelingen lijflijk met haar doen. Door haar voor te laten stellen dat ze de pen maar eenmaal aandrukt ervaart ze een irritante jeuk en een gevoel van spanning in haar buik. Ze bedenkt zelf dat het handig is haar handen onder haar bovenbenen te klemmen zodat ze de neiging om overal aan te friemelen kan onderdrukken.
Zoals Yuna zelf wist te vertellen kwamen de dwanghandelingen in haar leven toen ze zich onbevredigd voelde omdat ze de opgaves op school niet naar behoren gemaakt kreeg. De spanning raakte ze daarmee niet kwijt, middels de dwanghandelingen lukte dit wel. Daar had ze vat op!
Met een uurtje therapie per week lukt de behandeling van dwang niet. Yuna gaat thuis oefeningen maken die haar helpen in bewustwording en verandering van gedrag. Het slagen van de therapie is een combinatie van lijflijk leren omgaan met spanning en deze verdragen zonder toe te geven aan de dwanghandelingen die slechts tijdelijk verlichting geven en steeds vragen om uitbreiding van de handelingen. Als Yuna dit nu leert heeft zij een ervaring die haar de rest van haar leven een bodem geeft weerstand te bieden aan allerlei dwangmatigheden die zich vanuit het onbewuste aandienen om spanning af te voeren.
* ) vanwege de waarborg van privacy van cliënten is gekozen voor een fictieve naam.