Koninginnengedrag

Bij Zoe (9) gaat het thuis niet goed, daar zorgt zij wel voor. Haar ouders geven aan dat ze iedere situatie frustreert en weet welke momenten daarvoor het meest geschikt zijn. Ze voelt haarfijn aan dat haar ouders op bepaalde momenten denken niet te kunnen straffen omdat er iets op het programma staat. Hier maakt ze handig misbruik van. Tel daarbij op dat ze altijd het laatste woord moet hebben. Bovendien is het woord ‘stoppen’ niet aan haar besteed, zij is de enige die dat ‘mag’ gebruiken en wel voor de ander.

Haar ouders zitten met hun handen in het haar. Ze hebben een aantal voorbeelden als ik ze zie voor oudercoaching.

Bij de bruiloft van vaders broer was het hele gezin uitgenodigd mee uit eten te gaan in een sterrenrestaurant. Tijdens dat etentje waren er aardig wat gerechtjes die ze wel lustte, maar ook een aantal die ze minder graag had. Op zo’n moment begon ze te mopperen, te hangen, haar nagels te bijten, touwtjes uit haar kleren te trekken…alles om haar ouders te irriteren. Dit resulteerde erin dat het etentje voor niemand van het gezin leuk was.

Een ander voorbeeld was de verjaardag van moeder. Zoe had die dag vrij vanwege schoolstaking, maar haar broer moest wel vroeg op. Vader heeft geprobeerd haar over te halen op tijd op te staan om ’s ochtends bij een leuk ontbijt de cadeaus aan moeder te geven, maar daar was ze niet van gediend, moeder moest maar tot in de middag wachten. Later op de dag zouden moeder en zij gezellig samen taart gaan bakken, maar ook daar had ‘mevrouw’ bij nader inzien toch geen zin in.

Toen kwam de dag naderbij dat Zoe met hun mee zou gaan naar een concert. Zoe weet niet of ze wel mee wil. Ouders ervaren dat ze het niet goed kunnen doen, als ze niet mee mag is ze boos, als ouders beslissen dat ze meegaat is ze boos en nu, nu ze zelf mag kiezen is ze ook boos. Omdat ze niet van tevoren weet of het leuk is en omdat ze moet staan. Alle logische argumenten van haar ouders worden met chagrijnige opmerkingen beantwoord. Ze heeft verzonnen dat ze niet mee wil en dat moeder het hele concert moet filmen en rechtstreeks naar haar moet doorsturen. Loepzuiver koninginnengedrag.

Zoe doet eigenlijk alleen maar lief als ze iets gedaan wil krijgen. Wat ouders ook proberen, het lukt niet om haar gedrag hierin te veranderen.

Haar ouders zijn stil en weinig hoopvol als ze op gesprek komen. Thuis blijft de situatie hetzelfde. Zoe vertoont nog steeds weinig enthousiasme en argwaan bij activiteiten die ouders ondernemen. Ze zoekt problemen en situaties op om expres moeilijk te kunnen doen en is dan chagrijnig en brutaal. Helaas hangt ze het liefst op de bank met telefoon of tablet. Iets gezamenlijk ondernemen wordt nooit met enthousiasme ontvangen.

Ook op school in de pauzes heeft ze het niet goed naar haar zin. De rest voetbalt en zij vindt dat niet leuk. Ook klaagt ze dat de meiden uit haar klas niets terugzeggen als zij iets zegt en dat ze de onderwerpen waar die anderen over praten niet interessant vindt. Gevolg; ze mag niet meer op feestjes komen waar ze voorheen wel voor werd uitgenodigd en wordt zelden door anderen gevraagd om af te spreken.

Het probleem met Zoe is dat ze zich inmiddels al lange tijd zo gedraagt dat het frustreren van anderen haar structuur is geworden. Ze kan en wil hoogstwaarschijnlijk niet anders meer. Ze zet druk op haar omgeving en probeert macht uit te oefenen. Het lijkt alsof ze het lekker vindt om dit te doen. Voor haar gevoel wordt ze er prettiger van. Als zij iets moet doen wat ze niet wil verzet ze zich en creëert onrust.

Haar ouders zijn te veel onder de indruk van haar gezanik en stoppen te weinig kracht in het afremmen. Zoe blijft haar ouders laten zien hoe moeilijk en zwaar ze het heeft. Het jennen en frustreren van alles is onbewust haar plezier. Ondertussen wordt het er thuis en op school niet leuker op.

Omdat ‘gewoon meedoen’ niet de structuur is in Zoe, lijkt gewoon meedoen heel moeilijk voor haar. Maar niet meedoen, gaat haar leven nog veel lastiger maken. Daarom moeten haar ouders haar aanpakken. Al zal het tijdelijk niet gezellig zijn in huis. Maar dat was het toch al niet. Ze hebben geen keus. Als ze hun dochter echt willen helpen dit gedrag te draaien, moeten ze dit niet belonen maar negeren en haar haar privileges tijdelijk afpakken. Pas als haar gedrag verbeterd en ze meedoet zoals hoort, mag ze weer meer.

Dat klinkt hard, maar dit door haar ouders getolereerde gedrag, wordt niet getolereerd in de maatschappij. De reactie die ze daar kan verwachten is veel harder dan die van haar ouders, die van haar houden.

*) Vanwege de waarborg van privacy van de cliënten is gekozen voor een fictieve naam.